Nhà Lý là một trong nhiều triều đại hào hùng và tồn tại lâu nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam. Vậy chính quyền nhà Lý được tổ chức như thế nào? Tại sao nhà Lý lại giao các chức vụ quan trọng cho những người thân cận nắm giữ? Mục đích của việc làm này là gì? Hãy cùng theo chân GiaiNgo tìm câu trả lời!
Nhà Lý được thành lập trong bối cảnh nhà Lê dần suy yếu, triều đình cần một vị minh chủ mới để lãnh đạo đất nước.
Năm 1005, vua Lê Hoàn mất. Lê Long Đĩnh kế thừa ngôi vị, lên làm vua. Đây là một ông vua tàn bạo khét tiếng nên trong triều ai cũng căm giận.
Cuối năm 1009, khi vua Lê Long Đĩnh qua đời. Triều thần chán ghét nhà Lê vô cùng nên đã tôn Lý Công Uẩn lên ngôi, thành lập ra nhà Lý. Ông là một người nổi tiếng tài đức vẹn toàn, có uy tín lớn trong triều.
Việc nhà sư Vạn Hạnh và các đại thần chọn Lý Công Uẩn làm vua, lập ra nhà Lý là phù hợp với yêu cầu lịch sử. Đồng thời, đáp ứng được nguyện vọng đông đảo của quan lại và nhân dân.
Năm 1010, vua Lý Thái Tổ cho dời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) về Thăng Long (Hà Nội). Năm 1054, nhà Lý đổi tên nước ta thành Đại Việt.
Để củng cố quốc gia thống nhất, nhà Lý đã tiến hành một loạt chính sách trên nhiều lĩnh vực. Bộ máy nhà nước được tổ chức phân chia thành hai cấp: Từ trung ương đến địa phương.
Năm 1042, nhà Lý ban hành bộ luật “Hình thư” – bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta. Nội dung chủ yếu của bộ luật là quy định chặt chẽ về việc bảo vệ nhà vua và cung điện; xem trọng việc bảo vệ của công và tài sản của nhân dân; nghiêm cấm việc giết mổ trâu bò, bảo vệ sản xuất nông nghiệp. Những người phạm tội sẽ bị xử lí nghiêm khắc.
Nhà Lý tổ chức, xây dựng quân đội vững mạnh với hai bộ phận là cấm quân và quân địa phương. Thực hiện chính sách “ngụ binh ư nông” (gửi lính ở nhà nông).
Về chính sách đối nội, triều đình nhà Lý thực hiện chính sách đoàn kết các dân tộc thiểu số. Ban tước và gả các công chúa cho các tù trưởng miền núi để họ yên ổn cai quản nhân dân.
Trong chính sách đối ngoại, nhà Lý chủ động giữ quan hệ bình thường với nhà Tống. Triều đình tạo điều kiện cho nhân dân biên giới hai nước qua lại buôn bán với nhau. Quân đội đánh dẹp tan các cuộc tấn công của nhà nước Chăm pa do nhà Tống âm mưu xúi giục.
Nhà Lý tiến hành xây dựng chính quyền quân chủ bằng tổ chức bộ máy nhà nước thành hai cấp chính quyền trung ương và địa phương.
Chính quyền trung ương
Đứng đầu nhà nước là vua, nắm giữ mọi quyền hành. Giúp việc cho vua có các đại thần và các quan ở hai ban văn, võ. Các chức vụ quan trọng này đều do nhà vua cử người thân cận nắm giữ. Vua ở ngôi theo chế độ cha truyền con nối.
Chính quyền địa phương
Cả nước được chia thành 24 lộ, phủ (ở miền núi gọi là châu) do các tri phủ, tri châu đứng đầu. Các chức quan được giao cho các con cháu nhà vua hoặc đại thần cai quản. Dưới lộ, phủ là huyện, hương, xã.
Đây là chính quyền quân chủ, nhưng khoảng cách giữa chính quyền và nhân dân, giữa vua và dân không lớn. Nhà Lý luôn coi nhân dân là gốc rễ sâu bền để phát triển.
Nhà Lý lại giao các chức vụ quan trọng cho những người thân cận nắm giữ là vì:
Thứ nhất, chính quyền mà nhà Lý xây dựng là chính quyền quân chủ, vua đứng đầu nhà nước, theo chế độ cha truyền con nối. Việc giao chức vụ quan trọng cho người thân cận nắm giữ là để đảm bảo quyền lợi của dòng tộc. Nhà Lý muốn tập trung quyền lực để xây dựng và củng cố chính quyền của dòng họ mình
Thứ hai, nền giáo dục Nho học thời kì này chưa phát triển, chưa có điều kiện để tuyển lựa nhân tài. Việc tuyển chọn quan lại chủ yếu là bằng hình thức tiến cử, tập ấp. Cho nên, các chức vụ quan trọng trong triều đình thường là những người thân cận.
Quân đội thời Lý được tổ chức quy củ và chặt chẽ. Nhà Lý đã thực hiện nhiều chính sách để củng cố và phát triển quân đội về cả số lượng và chất lượng.
Quân đội nhà Lý bao gồm các binh chủng, thủy binh, kị binh và tượng binh. Kỉ luật nghiêm minh, được huấn luyện chu đáo. Vũ khí có giáo mác, dao, kiếm, cung, nỏ, máy bắn đá. Trong quân đội được chia làm hai loại: cấm quân và quân địa phương.
Tổ chức quân đội được thực hiện theo chính sách ”ngụ binh ư nông”. Đây là chính sách cho quân sĩ luân phiên về cày ruộng ở làng xã lúc thời bình. Khi có chiến tranh, tất cả quân lính sẽ được huy động chiến đấu.
Qua bài viết trên, chúng ta đã biết được lí do tại sao nhà Lý lại giao các chức vụ quan trọng cho những người thân cận nắm giữ. GiaiNgo hi vọng rằng bạn đã có thêm cho mình những kiến thức lịch sử bổ ích và thú vị. Đừng quên theo dõi chúng tôi trong những bài viết tiếp theo!
