Theo sử sách Việt Nam, nguyên nhân khiến nhà Mạc suy vong phần lớn đến từ Mạc Mậu Hợp. Vậy Mạc Mậu Hợp là ai? Ông đã làm gì khiến nhà Mạc thất thủ? Xung quanh vị vua này còn rất nhiều điều đáng nói. Hãy cùng GiaiNgo tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
Mạc Mậu Hợp là vị hoàng đế thứ năm của nhà Mạc trong thời Đại Việt còn phân chia Nam – Bắc. Mạc Mậu Hợp là con trai trưởng của Hoàng đế Mạc Tuyên Tông. Mạc Tuyên Tông mất sớm nên nhường ngôi cho Mạc Mậu Hợp khi ông mới 2 tuổi.
Mạc Mậu Hợp lên ngôi năm 1562. Vì còn quá nhỏ nên việc triều chính vẫn do Mạc Kính Điển và Mạc Đôn Nhượng (chú) phụ giúp. Mậu Hợp lên ngôi lấy niên hiệu là Thuần Phúc thứ nhất.
Mạc Mậu Hợp sinh năm 1560. Ông trị vì thiên hạ trong 30 năm (1562-1592), sau đó truyền ngôi cho con trai là Mạc Toàn. Ông là người cầm quyền lâu nhất trong triều đại nhà Mạc.
Trong thời gian cầm quyền, hoàng đế Mạc Mậu Hợp muốn thực hiện được những di nguyện của tiên đế. Ngoài ra, ông còn phải gánh chịu những tổn thất nặng nề do hoàn cảnh gây ra đối với nhà Mạc.
Mạc Mậu Hợp mất năm 1592. Mạc Mậu Hợp bị quân Nam triều đánh bại đến nỗi phải trốn chạy. Ông bị bắt khi đang giả làm sư và bị Trịnh Tùng xử tử. Sau đó nhà Mạc suy yếu dần.
Con cháu họ Mạc phải rời khỏi Thăng Long để lên chiếm cứ Trung du và Cao Bằng. Tuy nhiên đến năm 1677 thì bị tiêu diệt hẳn, kết thúc 65 năm ngự trị khu vực miền Bắc.
Theo sử sách ghi nhận, mẹ ruột của Mạc Mậu Hợp là bà Bùi Thị Hương. Bà chỉ là vợ thứ của Mạc Tuyên Tông. Bà luôn một mực trung thành và hỗ trợ Mạc Tuyên Tông trong các việc triều chính.
Sau khi Mạc Mậu Hợp qua đời, Bùi Thị Hương luôn có ý định khôi phục nhà Mạc. Tuy nhiên, đến năm 1600, Bùi Thị Hương bị quân Lê – Trịnh bắt giết khi cùng Mạc Kính Cung khi đang lập mưu khôi phục nhà Mạc.
Mạc Mậu Hợp là con trai của vua Mạc Tuyên Tông. Khi Mạc Tuyên Tông bị bệnh đậu mùa không qua khỏi, không còn cách nào khác phải truyền ngôi cho Mạc Mậu Hợp. Khi đó Mạc Mậu Hợp chỉ mới 2 tuổi.
Khiêm vương Mạc Kính Điển chính thức đưa Mạc Mậu Hợp lên ngôi vào tháng 1 năm 1562. Lấy danh nghĩa là vua một nước nhưng chuyện triều chính vẫn do hai người chú mà Mạc Kính Điển và Mạc Đôn Nhượng đảm nhiệm.
Nhà Lê – Trịnh thấy tình hình nhà Mạc như nước không vua liền liên tiếp mở các cuộc chiến với ý định thâu tóm chính quyền. Mạc Kính Điển tuy là trụ cột của nhà Mạc nhưng tuổi đã cao nên không thể đánh bại Lê – Trịnh ngay được.
Đến khi Mạc Mậu Hợp trưởng thành hơn thì ông lại bị sét đánh ở trong cung, liệt nửa người. Đến năm 1580, Mạc Kính Điển qua đời. Việc triều chính kể từ đó không ai quyết đoán.
Từ lâu, mọi chuyện trong triều đều do Mạc Kính Điển quyết định. Bởi vậy, Mạc Mậu Hợp sinh thói ỷ lại và không quen quản lý nước nhà. Sau khi Mạc Kính Điển mất, quyền hành được trao cho một người chú khác là Mạc Đôn Nhượng.
Tuy nhiên Mạc Đôn Nhượng vốn là người nhu nhược, thiếu tính quyết đoán. Trong 3 năm được bổ nhiệm (1580 – 1583), ông ta vẫn không xuất quân đánh giặc cũng như quán xuyến triều chính như thời Mạc Kính Điển.
Mạc Mậu Hợp mang tiếng làm vua một nước nhưng không quyết đoán được điều gì. Ông sống xa hoa, hưởng thụ, ít lắng nghe lời khuyên can của các bậc lương thần khác.
Tháng 12 năm 1592, quân Nam triều tổng tiến công cả đường thủy và đường bộ, tạo một trận chiến ác liệt. Vì không củng cố quân sự từ trước, quân Mạc nhanh chóng bị Nam triều đánh bại. Nhà Mạc chính thức mất Bắc Triều từ đó.
Sau khi triều Mạc bị tiêu diệt, gia quyến họ Mạc bị truy sát đến cửu tộc. Lúc này họ Mạc buộc lòng phải ly tán và thay tên đổi họ mới có cơ hội sống sót. Họ Mạc phải ly tán đến những nơi xa xôi như Cao Bằng, Thái Nguyên, Quảng Nam, Quảng Ngãi,…
Quy định đổi họ của họ Mạc rất đặc biệt. Theo đó, Mạc trong chữ Hán có bộ “thảo đầu”. Từ đó họ Mạc đã đổi thành chục họ khác bằng cách lấy họ Lê, Hoàng, Phạm, Thái, Nguyễn, Đoàn, Thạch, Vũ,… và ghi thêm “bộ thảo” lên đó để làm dấu.
Họ Mạc còn một cách đổi họ khác là giữ chữ Đăng trong tên vua Thái tổ Mạc Đăng Dung làm chữ lót. Sau đó hình thành nên các họ như: Lê Đăng, Hoàng Đăng, Phạm Đăng, Trần Đăng,… đều là họ Mạc.
Các cụ tiền bối bấy giờ cho rằng bằng mọi tai ương đều sẽ qua nên phải cố giữ mạng rồi thay đổi họ để sau này còn nhận ra nhau. Bởi vậy mới có câu chuyện 1 họ thành 40 họ.
Từ khi nhà Lê chiếm được Tây Đô năm 1543, Thanh Hóa và Nghệ An trở thành vùng đất đứng chân của vua Lê. Từ đó hai thế lực Mạc và Lê tranh chấp nhau khiến đất nước bị chia thành hai miền Nam – Bắc.
Năm 1545, người điều hành nhà Lê là Nguyễn Kim bị tướng nhà Mạc đầu độc. Trịnh Kiểm bắt đầu thay thế Nguyễn Kim tiếp tục chiến đấu với nhà Mạc. Cuộc nội chiến trong nước kéo dài gần 50 năm.
Cuối năm 1591, Trịnh Tùng điều động 6 vạn quân tiến ra Bắc. Nhà Mạc cũng huy động lực lượng hơn 10 vạn quân để đối phó. Tuy nhiên, nhà Mạc bị đánh bại trong trận quyết chiến này, phải lui về Thăng Long.
Năm 1592, quân Nam thừa thắng mở cuộc tấn công quyết định vào Thăng Long. Trịnh Tùng giành toàn thắng. Cục diện chiến tranh Nam – Bắc về cơ bản đã kết thúc.
Một số con cháu nhà Mạc thoát thân chạy trốn lên Cao Bằng nuôi máu trả thù. Đến năm 1677 thì nhà Mạc bị tiêu diệt hoàn toàn, vương triều Mạc chính thức sụp đổ.
Trên đây nhà những câu chuyện xung quanh vua Mạc Mậu Hợp và triều đại họ Mạc. Hy vọng qua bài viết này các bạn đã biết được Mạc Mậu Hợp là ai. Đừng quên theo dõi GiaiNgo để cập nhật những tin tức mới nhất nhé!
