Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội, trước hết cần có những con người xã hội chủ nghĩa. Vậy chủ nghĩa xã hội và xã hội chủ nghĩa khác nhau như thế nào? Hãy để GiaiNgo giúp bạn trả lời câu hỏi này nhé!
Chủ nghĩa xã hội là trào lưu tư tưởng, học thuyết chính trị. Có thể hiểu, Chủ nghĩa xã hội (CNXH) là một trong ba ý thức hệ chính trị lớn bên cạnh chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa bảo thủ. Chủ nghĩa xã hội được hình thành trong thế kỷ 19.
Mục tiêu của các nước xã hội chủ nghĩa là xây dựng một trật tự xã hội và kinh tế công bằng, dân chủ, văn minh. Những người theo chủ nghĩa xã hội thường nhấn mạnh sự bình đẳng, công bằng và đoàn kết. Bên cạnh đó, người theo chủ nghĩa xã hội luôn đề cao mối quan hệ giữa những phong trào xã hội thiết thực và phê phán xã hội lý thuyết.
Xã hội chủ nghĩa là một kiểu nhà nước. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, kiểu nhà nước xã hội chủ nghĩa là kiểu nhà nước cuối cùng trong lịch sử xã hội loài người. Kiểu nhà nước này được ra đời sau Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917.
Kiểu nhà nước xã hội chủ nghĩa tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Quyền lực nhà nước thống nhất trên cơ sở có sự phân công và phối hợp hoạt động giữa các cơ quan nhà nước. Các cơ quan này chuyên thực hiện các chức năng lập pháp, hành pháp và tư pháp.
Xã hội chủ nghĩa là quan điểm xây dựng nhà nước còn chủ nghĩa xã hội là một quan điểm chính trị như kiểu chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa phát xít,…
Đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội là: nhà nước do nhân dân lao động làm chủ. Nhà nước xã hội chủ nghĩa có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Các dân tộc trong nước bình đẳng, đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ.
Đặc trưng cơ bản của xã hội chủ nghĩa là: Chủ nghĩa xã hội có Nhà nước xã hội chủ nghĩa là nhà nước kiểu mới, nhà nước mang bản chất giai cấp công nhân, tính nhân dân rộng rãi và tính dân tộc sâu sắc; thực hiện quyền lực và lợi ích của nhân dân.
Ngoài ra, chủ nghĩa xã hội đã xóa bỏ chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa, thiết lập chế độ công hữu về những tư liệu sản xuất chủ yếu, thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động – nguyên tắc phân phối cơ bản nhất. Chủ nghĩa xã hội tạo ra cách tổ chức lao động và kỷ luật lao động mới.
Mục tiêu của chủ nghĩa xã hội là xây dựng quan hệ hữu nghị và hợp tác với nhân dân tất cả các nước trên thế giới. Giải phóng con người khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm theo năng lực. Giúp người dân có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện cá nhân.
Mục tiêu của chủ nghĩa xã hội là giải phóng con người thoát khỏi áp bức bóc lột, thực hiện công bằng, bình đẳng, tiến bộ xã hội. Cố gắng tạo những điều kiện cơ bản để con người phát triển toàn diện.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa ra đời từ những tiền đề kinh tế, chính trị và xã hội đã phát sinh trong lòng xã hội tư bản chủ nghĩa. Những yếu tố trên đã tạo ra điều kiện thuận lợi cho cách mạng vô sản nổ ra.
Những tiền đề kinh tế: Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở thời kỳ đầu của sự phát triển tư bản chủ nghĩa đã tạo ra điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lực lượng sản xuất. Mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất ngày càng trở nên gay gắt.
Mâu thuẫn xã hội gay gắt đòi hỏi phải có một cuộc cách mạng để xóa bỏ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, thiết lập một kiểu quan hệ sản xuất mới. Cách mạng về quan hệ sản xuất tất yếu sẽ dẫn đến sự thay thế kiểu nhà nước tư sản bằng kiểu nhà nước xã hội chủ nghĩa.
Những tiền đề chính trị – xã hội: Nhà nước tư sản đã trực tiếp tham gia vào nhiều hoạt động kinh tế, trở thành công cụ trong tay giới tư bản độc quyền. Bản chất của nhà nước tư sản ngày càng biến đổi rõ nét, trong hoạt động của mình.
Nhà nước tư sản ngày càng sử dụng nhiều hơn những phương pháp phản dân chủ, quan liêu và độc tài nhưng được che đậy dưới các hình thức dân chủ. Điều đó càng làm cho những mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản và vô sản trở nên căng thẳng, tạo tiền đề cho cách mạng vô sản nổ ra.
Yếu tố dân tộc và thời đại: Ngoài những tiền đề trên, những yếu tố dân tộc và thời đại cũng tác động mạnh mẽ đến phong trào cách mạng của giai cấp vô sản và nhân dân lao động trong mỗi nước.
Từ sau năm 1917, khi nhà nước Xô viết ra đời, hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa đã được hình thành. Điều này đã trở thành nhân tố tác động mạnh mẽ tới sự phát triển của xã hội, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của cách mạng trong nhiều nước. Nhiều nước đã tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội không qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa là công cụ để giai cấp vô sản thực hiện quyền lực chính trị của mình. Bản chất của nhà nước xã hội chủ nghĩa thể hiện ở những đặc điểm cơ bản sau đây:
Nhà nước xã hội chủ nghĩa vừa là một bộ máy chính trị – hành chính, một cơ quan cưỡng chế, vừa là một tổ chức quản lý kinh tế xã hội của nhân dân lao động. Nhà nước xã hội chủ nghĩa không còn là nhà nước theo đúng nghĩa mà chỉ là ‘nửa nhà nước’.
Dân chủ xã hội chủ nghĩa là thuộc tính của nhà nước xã hội chủ nghĩa. Các nhà nước bóc lột được xây dựng trên cơ sở của chế độ tư hữu tư nhân về tư liệu sản xuất, nhằm duy trì sự áp bức, bóc lột và thống trị giai cấp. Vì vậy, trong các nhà nước bóc lột không thể có chế độ dân chủ thực sự được. Chỉ trong chủ nghĩa xã hội mới có cơ sở để đảm bảo cho nền dân chủ thực sự được phát triển. Nhà nước chính là công cụ để thực hiện nền dân chủ đó.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa luôn giữ vai trò tích cực và sáng tạo. Nhà nước xã hội chủ nghĩa là công cụ để xây dựng một xã hội nhân đạo, công bằng và bình đẳng.
Trước đây, có khoảng hơn 20 nước xã hội chủ nghĩa nhưng đến nay chỉ còn lại 4 nước vẫn còn theo xã hội chủ nghĩa. Cụ thể là:
Qua bài viết trên thì chắc hẳn các bạn đã biết chủ nghĩa xã hội và xã hội chủ nghĩa khác nhau như thế nào rồi đúng không? Hãy theo dõi GiaiNgo để thu thập thêm nhiều thông tin hữu ích hơn nhé!
